Lang zullen we lezen

Het is vandaag de laatste dag van mijn kerstvakantie. Heerlijk anderhalve week samenzijn met familie en vrienden en lekker eten en goede wijn drinken. De kerstvakantie is eigenlijk de enige vakantie dat ik vrij ben en ook thuis. Een perfecte combinatie om echt even tot rust te komen (en dat to do lijstje af te werken natuurlijk). Omdat je tussen de kerstfestiviteiten door ineens tijd over lijkt te hebben, is er ook eindelijk ruimte om te lezen. Echt met dat boek op de bank te kruipen en er pas een paar uur later vanaf te komen. Heerlijk, want lezen is eigenlijk mijn hele leven al één van mijn favoriete bezigheden.

Een nieuwe dimensie

Ik zie het nu aan de jonge kinderen in mijn omgeving: er is zoveel tekst in ons leven dat lezen je toegang verschaft tot een hele nieuwe dimensie. Er gaat een wereld voor je open. Waar in 1820 slechts 12% van de wereldbevolking kon lezen, is dat nu 87%. Maar we zijn nog niet bij de 100% en de verschillen zijn groot. Zo kan in landen als Mali en Zuid-Sudan twee derde van de mensen niet lezen en schrijven. Zoals vaker komen de vrouwen er slechter vanaf dan de mannen. In sub-Sahara Afrika kan slechts 59% van de vrouwen lezen en schrijven. En ook in Nederland heeft nog steeds 18% van de mensen moeite met deze basisvaardigheid. Zij kunnen vaak de letters en woorden wel lezen, maar begrijpen niet wat zij betekenen. Die nieuwe dimensie blijft dan alsnog ontoegankelijk.

Jong geleerd is oud gedaan

Ik was er vroeg bij. Hoe dat zo kwam weet ik niet precies, maar ik kon al lezen voor ik naar de basisschool ging. Ik denk dat ik spiekte bij mijn oudere broer en dat mijn ouders me geduldig uitlegde wat al die letters, die ik overal zag, betekenden. Het helpt ongetwijfeld dat wij, zo lang ik me kan herinneren, met kerst een boek onder de kerstboom cadeau krijgen. Toen ik eenmaal kon lezen was er geen houden aan. Onze buurman van vroeger herinnert zich mij nog steeds als ‘dat meisje dat drie keer per week met haar vader naar de bibliotheek ging’. Of het echt zo vaak was weet ik niet, maar ik heb eindeloos veel boeken versleten in mijn jeugd. Het was maar goed dat je in de vakantie een paar boeken extra mocht lenen bij de bieb. Waarover ik las, maakte me niet zoveel uit, hoewel paarden en ballet lang de voorkeur hadden. Maar toen ik als paardenmeisje alle Penny’s en Romana en Ragebol’s uit had, stapte ik moeiteloos over op de Snelle Jelle’s en Kameleon’s van mijn broer.

Bijzondere leesherinneringen

Twee boeken zijn mij in het bijzonder bijgebleven. Het ene is een boek over de levensloop van een paard (hoe kan het ook anders) waarvan ik de titel ben vergeten. Black Beauty, maar dan anders. Ik heb er jarenlang naar gezocht om het opnieuw te kunnen lezen, maar heb het nooit meer kunnen vinden. Het was een goed excuus om nog meer boeken over paarden te lezen. Het andere boek is ‘De Hobbit’ van Tolkien. Dit is het eerste “grote mensenboek” dat ik las en ik deed dat samen met mijn vader. Soms las hij mij voor, soms las ik zelf een stuk. Ik was denk ik een jaar of 8 en vond het een fantastisch verhaal. Het is mijn favoriete leesherinnering en heeft vast bijgedragen aan mijn voortdurende liefde voor lezen.

Ook ik heb zo mijn voorkeuren

Toen jaren later de Lord of the Rings films uitkwamen heb ik me kwaad gemaakt om eerst het boek te lezen voor ik de film ging zien. ‘In de ban van de ring’ is er eentje in de categorie vaak gelezen boeken en ook de Hobbit heb ik nog wel een aantal keer herlezen. Hoewel ik tijdens het lezen echt in het verhaal zit, sla ik de details niet op in mijn langetermijngeheugen, waardoor het geen probleem is boeken opnieuw te lezen. Dus geniet ik al jaren van de Sherlock Holmes verhalen van Laurie King en alle Agatha Christies. Detectives zijn lang mijn favoriete genre geweest. Tussen die stapel boeken die ik wekelijks uit de bieb meenam, zaten altijd wel een paar verhalen over Hercule Poirot. Eindeloos boeiend vond ik de verhalen, en nog steeds trouwens. Spaanse en Latijns Amerikaanse romans spreken mij eigenlijk ook altijd wel aan. De familiekronieken van Isabel Allende of Gabriel García Márquez, vol met rijk omschreven personages, schetsen een levend beeld van een andere wereld. Iets wat me dan weer nooit echt heeft kunnen interesseren is Nederlandse literatuur. Ik vind het altijd een hoop gedoe (en seks) met een onbevredigend einde. Een boek als ‘De Buitenvrouw’ van Joost Zwagerman lijkt al die pagina’s op te bouwen naar een climax die vervolgens nooit komt. Hoeveel ik ook van lezen houd, de Nederlandse literatuurlijst op de middelbare school was dan ook een beetje een moetje. Al kwam ik erachter dat ik de oudere verhalen zoals Reynaerde de Vos, wél interessant vind. En er zijn uitzonderingen natuurlijk: ik geniet van de boeken van Arthur Japin en ook ‘Het Diner’ van Herman Koch was best prima.

Een verhaaltje voor het slapen gaan

Nog steeds lees ik met ontzettend veel plezier. Als ik vakantie heb, kan ik in twee dagen een boek uitlezen. Ik kan mijn geluk dan ook niet op met mijn e-reader. Het is fantastisch (praktisch) dat je tientallen boeken mee kan nemen verstopt in zo’n klein apparaatje. Een prettige bijkomstigheid is dat je er in het donker mee kan lezen. Handig als je op safari bent in Oeganda en er überhaupt geen licht voorradig is, maar ook fijn als je in bed ligt terwijl de ander al slaapt. Ik lees namelijk bijna elke avond voor het slapengaan nog even. Het helpt me om mijn gedachten, die vaak alle kanten uitgaan, te focussen op het verhaal. Mijn ogen worden vaak na 10 minuten lezen al zwaarder om vervolgens op te schrikken als ik de e-reader weer eens uit mijn handen laat vallen. Voor het slapen lees ik vaak niet al te heftige romans en bij voorkeur dikke boeken zodat ik niet elke week een nieuw boek hoef te beginnen. De Outlander-reeks van Diana Gabaldon, maar ook de Cairo Trilogy van Naguib Mahfouz (1.300 pagina’s) zijn zeer geschikte kandidaten. Nu ik er zo over nadenk kan ik ook ‘In de ban van de ring’ er wel weer eens bijpakken. Dan moet ik eerst ‘The Famished Road’ van Ben Okri uitlezen, een verhaal over Nigeriaans geestenkind Azaro dat zijn gedachten vrij ongefilterd de vrije loop laat. Bijzonder, maar toch ook wel weer interessant.

Reizen vanaf je bank

Naast dat ik er goed op slaap zijn boeken voor mij een manier om verbinding te houden met plaatsen waar ik ben geweest en/of die voor mij bijzonder zijn. Zo lees ik nog regelmatig een boek in het Spaans (laatst nog alle vier de boeken van Carlos Ruiz Zafón) om mijn taalvaardigheid bij te houden. Voor een Nederlandse heb ik een bovengemiddelde interesse in Ierse schrijvers en in verhalen die zich in Ierland afspelen. ‘Around Ireland with a fridge’ van Tony Hawks is één van mijn favorieten. De laatste tijd lees ik meer boeken van Afrikaanse auteurs. Er zijn veel boeken van Westerse schrijvers over het continent, maar ik was benieuwd hoe Nigerianen, Oegandezen en Zuid-Afrikanen zelf schrijven. Ik kon niet anders dan beginnen met ‘Things fall apart’ uit 1958 van Chinua Achebe, één van de eerste Engelstalige Afrikaanse romans die mondiaal werd geprezen. De Courtney-series van Wilbur Smith brachten mij naar Zuid-Afrika terwijl ik mij tijdens het lezen van ‘Kintu’ van Jennifer Nansubuga Makumbi weer even in Oeganda waande.

Altijd op zoek naar het volgende boek

Naast al deze fictie lees ik ook regelmatig non-fictie. Als ik naar mijn boekenkast kijk, valt daar niet echt een patroon in te ontdekken. Van ‘Een ongewoon gesprek met God’ van Neale Donald Walsh en ‘Searching for meaning’ van James Webb naar ‘Linguistic Justice for Europe & for the World’ van Philippe van Parijs en ‘Mother Tongue’ van Bill Bryson. Ik ben enorm nieuwsgierig en boeken zijn een geweldig middel om deze nieuwsgierigheid te voeden. Vaak hoor of lees ik ergens over een boek dat me interessant lijkt en schaf ik dat aan. Een jaar geleden ben ik gestart met het bijhouden van een lijstje met boeken die ik nog graag wil lezen, zodat ik niet lang hoef te zoeken als ik een nieuw boek wil starten. Vroeger kwam ik nog wel eens in een boekhandel, maar dat is eigenlijk steeds minder. Jammer, want ik vind het heerlijk om tussen de boeken te lopen, kaften te lezen en uitgedaagd te worden vooral door te blijven lezen.

Beter goed vertaald dan slecht geschreven

Het onderwerp maakt niet zoveel uit, als het maar een beetje goed geschreven is. Ik heb een sterke liefde voor, en relatief grote kennis van, taal en kan er echt niet tegen als een verhaal alleen maar simpele zinsconstructies bevat of ronduit slecht geconstrueerde teksten. De Fifty Shades-serie of ‘Bonita Avenue’ van Peter Buwalda vond ik verschrikkelijk. Aan de andere kant, bij boeken als ‘Where the crawdads sing’ van Delia Owens of ‘Al wat schittert’ van Eleanor Catton geniet ik intens van de prachtige zinnen en woordkeuze. Als het kan lees ik een boek in de taal waarin het is geschreven, maar dat lukt natuurlijk lang niet altijd. Ik vind het enorm knap dat vertalers in staat zijn een verhaal om te zetten naar een andere taal. En ik ben dankbaar, want zo kunnen ook wij genieten van de bijzondere verhalen van Haruki Murakami om maar iets te noemen.

Op naar die bibliotheek

Eigenlijk zou ik een abonnement bij de (digitale) bibliotheek moeten hebben. Ik geef nu jaarlijks ook echt wel €60 uit aan het kopen van nieuwe boeken. En het is niet alsof we ruimte over hebben in onze boekenkast. Maar ja, hoe moet dat dan met die bibliotheek die ik voorzie in een toekomstig huis? Met boekenplanken tot aan het plafond, inclusief ladder natuurlijk. Die kan ik niet vullen als ik altijd maar boeken blijf lenen. En ik ben altijd bang dat ze in de bieb dat boek dat ik wil lezen dan net niet hebben, maar dat is natuurlijk onzin. Als het me toch niet zoveel uitmaakt wat ik lees, kan ik vast wel wat vinden tussen de honderdduizenden boeken die ze beschikbaar in de collectie hebben. Blijft het slechte argument over dat de bieb zo ver fietsen is, maar ook dat is kul. Toch maar eens zo’n abonnement overwegen als ik mijn huidige collectie heb uitgeput…